Λαϊκή Δημοκρατία Κονγκό: Μια πλούσια χώρα που έγινε καταραμένη

Ο φτωχότερος λαός στον κόσμο με ανεκμετάλλευτα ορυκτά $24 τρισ.

πηγή: vima.

Τα εκατομμύρια δολάρια που απέφεραν τα ορυκτά δεν έφεραν παρά μιζέρια και θάνατο στους Κονγκολέζους, ενώ πλούτισαν μια μικροσκοπική ελίτ στο Κονγκό και οι ξένοι υποστηρικτές της

 

Τα κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούνται απ' όλους στη Δύση και από λίγους στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το κολτάν, όμως, το κύριο συστατικό τους, εξορύσσεται στη χώρα αυτή της Κεντρικής Αφρικής. Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο την ατομική βόμβα που κατέστρεψε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι την έριξαν Αμερικανοί, το ουράνιο όμως με το οποίο κατασκευάστηκε προήλθε από ένα ορυχείο του Νοτιοανατολικού Κονγκό. Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο τα θύματα στο Δυτικό Μέτωπο ήταν Ευρωπαίοι αλλά οι σφαίρες που τους σκότωσαν περιείχαν κατά 75% χαλκό από το Κονγκό.

Η ΛΔ του Κονγκό (ή Κονγκό-Κινσάσα, πρώην Ζαΐρ) είναι από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο: διαθέτει τεράστια κοιτάσματα χρυσού, χαλκού, διαμαντιών (άνω του 30% των παγκόσμιων αποθεμάτων), κοβαλτίου, ουρανίου, κολτάν (70% των παγκόσμιων αποθεμάτων), πετρελαίου και άνθρακα. Η αξία των ανεκμετάλλευτων ορυκτών αποθεμάτων της υπολογίζεται σε 24 τρισ. δολάρια. Οι Κονγκολέζοι όμως είναι ο φτωχότερος λαός στον κόσμο. Με μόλις 400 δολάρια κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η χώρα κατατάχθηκε τελευταία το 2012, θέση την οποία διεκδικεί κάθε χρόνο.

Πώς γίνεται μια τόσο πλούσια χώρα να είναι η φτωχότερη του κόσμου; Σύμφωνα με τον ιστορικό Νταν Σνόου, ο οποίος την επισκέφθηκε πρόσφατα απεσταλμένος του BBC, φταίνε «η αποικιοκρατία, η δουλεία και η διαφθορά». Είναι μια χώρα στην οποία ακόμη μαίνεται ο πιο πολύνεκρος πόλεμος μετά το 1945 (ο οποίος έχει προκαλέσει περισσότερα από πέντε εκατομμύρια θύματα), «μια χώρα που έχει πάψει να λειτουργεί».

Πουλήθηκαν ως σκλάβοι

Προσπαθώντας να εξηγήσει το σημερινό παράδοξο της ΛΔ του Κονγκό, ο Σνόου υποστηρίζει ότι αποτελεί ευθέως αποτέλεσμα ενεργειών των πέντε τελευταίων αιώνων. Οταν κατέφθασαν οι Πορτογάλοι στα τέλη του 15ου αιώνα, αμέσως εντόπισαν και θέλησαν να εκμεταλλευτούν τον ανεξάντλητο πλούτο της χώρας: τους δυνατούς, ανθεκτικούς στις ασθένειες Κονγκολέζους που θα μοσχοπωλούνταν ως σκλάβοι. Σύντομα η Λισαβόνα έφθασε στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε πιο εύκολα να εμπορεύεται τους σκλάβους αν στο Κονγκό βασίλευε το χάος. Ετσι, ενώ η χώρα σπαρασσόταν από τοπικούς εμφυλίους, τέσσερα εκατομμύρια σκλάβοι πουλήθηκαν στις ΗΠΑ.

Οσα ακολούθησαν ήταν μια αναπαραγωγή του μοντέλου αυτού διότι «συνέφερε τους ισχυρούς να καταστρέψουν, να καταπιέσουν και να εμποδίσουν κάθε δυναμική, σταθερή και νόμιμη κυβέρνηση που θα επενέβαινε στην εξαγωγή των φυσικών πόρων της χώρας» λέει ο Σνόου. Με αυτόν τον τρόπο μια ευλογημένη χώρα όπως η ΛΔ του Κονγκό κατέληξε «εντελώς καταραμένη λόγω του φυσικού πλούτου της».

Τεράστια χώρα - έχει το μέγεθος της Δυτικής Ευρώπης - τράβηξε την προσοχή του διαβόητου βασιλιά Λεοπόλδου του Βελγίου στα τέλη του 19ου αιώνα. Αιτία, τα αποθέματα καουτσούκ, τα μεγαλύτερα στον κόσμο, σε μια εποχή που το αυτοκίνητο καθιερωνόταν ως μέσο μεταφοράς. Αυτό έγινε εφικτό χάρη στο κονγκολέζικο καουτσούκ το οποίο μάζευαν σκλάβοι για να μετατραπεί σε λάστιχα αυτοκινήτου ή ηλεκτρομόνωση καθώς ήταν και η εποχή που κέρδιζε έδαφος ο ηλεκτρισμός. Εκατομμύρια πέθαναν μαζεύοντας καουτσούκ διότι η παραμικρή αντίσταση αντιμετωπιζόταν με βουρδουλιές, ακρωτηριασμούς και θάνατο.

«Η κουλτούρα της αρπακτικής, βάρβαρης κυριαρχίας που δημιούργησε η βελγική ελίτ, η οποία δεν ενδιαφερόταν καθόλου να αναπτύξει τη χώρα ή τον πληθυσμό, επιζεί ως σήμερα» λέει ο Σνόου.

Οι αποικιοκράτες κράτησαν τους Κονγκολέζους σε «παιδαριώδες επίπεδο», χωρίς δικαίωμα ψήφου και αγράμματους. «Δεν δημιουργήθηκε μια ντόπια ελίτ που θα μπορούσε να κυβερνήσει τη χώρα. Συνεπώς, όταν ήρθε η ανεξαρτησία στη δεκαετία του '60, ήταν αναμενόμενα καταστροφική». «Από τους 5.000 δημοσίους υπαλλήλους επί αποικιοκρατίας μόνο οι τρεις ήταν Κονγκολέζοι. Δεν υπήρχε ούτε ένας κονγκολέζος δικηγόρος, γιατρός, οικονομολόγος ή μηχανικός».

Καμία υποδομή

Ο Μομπούτου Σέσε Σέκο, που κυβέρνησε ως δικτάτορας από το 1972, ήταν ένας άπληστος παράφρων - έχτισε «Βερσαλλίες» 100 εκατ. δολαρίων στη μέση της ζούγκλας και δίπλα έναν αεροδιάδρομο για να προσγειώνονται τα Κονκόρντ που νοίκιαζε για τις μετακινήσεις του (για ψώνια στη Δύση). Ο Λοράν Καμπιλά και ο γιος του Ζοζέφ Καμπιλά που τον διαδέχθηκαν σε συνδυασμό με τον πόλεμο που ξέσπασε μετά την εισβολή της Ρουάντας (και χαρακτηρίζεται από τα παιδιά-στρατιώτες) οδήγησαν σε μια «χώρα που έχει καταρρεύσει, χωρίς δρόμους να συνδέουν τις κυριότερες πόλεις και την Υγεία να εξαρτάται από τη διεθνή βοήθεια και φιλανθρωπία».

«Οι Πορτογάλοι, οι Βέλγοι, ο Μομπούτου και η σημερινή κυβέρνηση κατέπνιξαν επίτηδες την ανάπτυξη ισχυρού κράτους, στρατού, δικαστικού και εκπαιδευτικού συστήματος διότι θα εμπόδιζε τον κύριο στόχο τους: να πλουτίσουν από το υπέδαφος. Τα εκατομμύρια δολάρια που απέφεραν τα ορυκτά δεν έφεραν παρά μιζέρια και θάνατο στους Κονγκολέζους, ενώ πλούτισαν μια μικροσκοπική ελίτ στο Κονγκό και τους ξένους υποστηρικτές της και στήριξαν την τεχνολογική επανάσταση στον ανεπτυγμένο κόσμο».